Ağız bölgesi bakteri oluşumlarına oldukça açıktır. Bu nedenle ağız hijyeninin iyi sağlanarak ağız sağlığına destek olunması gerekmektedir. Ağız bölgesinde görülen en yaygın sorunlardan biri diş çürükleridir. Yetersiz, bilinçsiz ve olması gerekenden fazla bakım yöntemleri diş çürüğüne zemin hazırlar. Ağız içine yerleşen bakteriler, bir süre sonra diş minesini zayıflatarak diş çürüğünün oluşmasına neden olur. Bu çürükler kalıtsal da olabilir. Diş çürüğü tedavisi yalnızca diş hekimi tarafından yapılabilmektedir. Evde yalnızca diş çürümesinin oluşmaması için önlem alabilirsiniz.
Diş çürüğünün oluşmaması için diş hekimleri günde en az 2 kere diş fırçalanması gerektiğini vurgular. Fakat yalnızca diş fırçalama ile çürüklerin önüne geçemezsiniz. Anti bakteriyel gargara ve diş ipi ile ağız bakımına destek olmanız gerekmektedir. Ağız hijyeninin yetersiz olduğu durumlarda ortaya çıkan çürükler, tedavi edilmedikleri takdirde diş kaybına yol açar.
Şeker, çikolata, sigara tüketimi gibi alışkanlıklar diş minesine zarar vererek diş çürüğüne sebep olur. Çürük dişler, genellikle soğuk ve sıcağa karşı hassasiyet gösterir. Çocuklarda ve gençlerde daha çok yüzeysel çürüklere rastlanırken, 50 yaş üstündeki hastalarda daha çok diş köklerinde çürükler meydana geldiği gözlemlenmiştir. Ayrıca yalnızca diş yüzeyi ve kökü değil, diş kenarlarında da çürüme olan vakalar görülmüştür. Yaş ilerledikçe dişlerdeki florür azalır ve diş çürüğüne sebep olur.
Diş Çürüğü Neden Olur?
Diş çürüğü, dişlerde oluşan plaklardan kaynaklıdır. Sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve ağız hijyeninin sağlanmadığı durumlarda dişlerin çürümesi kaçınılmaz olacaktır. Ağız bakımının yapılmadığı durumlarda plaklarda bulunan bakteriler beslenmeye başlar. Sonrasında diş taşları ve tartarlar meydana gelmektedir. Oluşan bu tartarlar bakterilere kalkan görevi görerek, bakterilerin çoğalmasına sebep olur. Plakların giderilmesini zorlaştıran bu durumdan sonra ise çürükler ortaya çıkmaktadır.
Plaklarda bulunan asitler, diş yüzeyini koruyan minerallerin yok olmasına sebep olmaktadır. Minerallerin kaybolması ile diş yüzeyinde küçük açıklıklar ve delikler meydana gelir. Oluşan bu açıklıklardan bakteriler girerek, dentin adını verdiğimiz katmana ulaşmaktadır. Bu katmana ulaşan bakteri ve asitler ise diş çürüklerinin oluşmasına neden olur. Bazı hastalıklar diş çürüklerinin daha kolay oluşabilmesine sebep olmaktadır. Bunlar:
- Anoreksiya ve Bulimia
- Reflü: Mide asidinin ağıza gelmesi sonucu diş minesini yıpranır. Diş minesinin zarar görmesi ile diş çürüğü meydana gelir.
Diş Çürümesinin Belirtileri
Her diş çürüğü gözle görülmez. Yalnızca dişin yüzeyinde ve kenarlarında oluşan çürükleri gözle görebiliriz. Diş kökünde meydana gelen çürükler kendini bazı belirtiler ile gösterir. Çürük nerede olursa olsun, mutlaka belirti vermektedir. Diş çürümesinin belirtileri olarak:
- Dişte sıcak ve soğuğa karşı hassasiyet
- Tatlı bir şey yiyip içerken hissedilen ağrı
- Dişte görülen delikler
- Dişte kahverengi, siyah ya da gri renkte lekelenme
- Isırma ve çiğneme ile ortaya çıkan ağrı
- Çürüğün olduğu bölgede ağrı
Diş Çürüğü Nasıl Geçer?
Diş çürüğünün seviyesine göre tedavi farklılık göstermektedir. Dişte yeni oluşmuş delik, henüz çürük oluşmadan florür ile tedavi edilebilir. Florür takviyesi ile çürüğün önüne geçilebilir. Daha ilerlemiş çürüğün olduğu vakalarda ise dolgu tedavisi yapılır. Dolgu tedavisi ile çürüğün olduğu bölge alınır ve dişin kalıbına uygun olarak dolgu yapılır. Çürüğün diş köküne ulaştığı durumlar, kanal tedavisi gerektirir. Kanal tedavisi, sinirlerin çıkartılarak yerine bir dolgu uygulanmasıdır. Bu tedavi ile çürük, zarar görmüş olan sinirler ve kökler alınır. Bu tedavilerin yeterli olmadığı diş çürüklerinde ise diş çekimi yapılmaktadır. Diş çekildiğinde ise kalan boşluk komşu dişlerin yapısına zarar verebilmektedir. Bu gibi durumlarda diş hekimleri tarafından o boşluğa implant uygulaması önerilir.
Diş Çürüğü Tedavisi
Bir lezyon kavitasyona uğradığında, özellikle dentin söz konusuysa, remineralizasyon çok daha zordur ve genellikle bir diş restorasyonu endikedir (“operatif tedavi“). Restorasyon yapılmadan önce çürüğün tamamı çıkarılmalıdır, aksi halde dolgu altında ilerlemeye devam edecektir. Bazen gömülürse ve bakterileri substratlarından izole eden bir mühür varsa az miktarda çürüme kalabilir. Bu, oksijen bittiğinde kendi kendine yanan bir mumun üzerine cam bir kap koymaya benzetilebilir. Kademeli çürük giderme gibi teknikler, diş pulpasının açığa çıkmasını önlemek ve son dolgu yerleştirilmeden önce çıkarılması gereken diş maddesi miktarının genel olarak azaltılması için tasarlanmıştır. Çoğu zaman çürümüş dentinin üzerindeki mine de desteklenmediği ve kırılmaya yatkın olduğu için çıkarılmalıdır.
Diş hijyeni optimal düzeyde tutulursa çok küçük çürük lezyonlarda remineralizasyon oluşabilmesine rağmen, tahrip olan diş yapısı tam olarak yenilenmez. Küçük lezyonlar için, remineralizasyonu teşvik etmek için bazen topikal florür kullanılır. Daha büyük lezyonlar için tedavi ile diş çürüğünün ilerlemesi durdurulabilir. Tedavinin amacı diş yapılarını korumak ve dişin daha fazla tahribatını önlemektir. Başlangıç halindeki çürük lezyonların, diş minesinde yüzeysel hasarın olduğu yerlerin dolgu yoluyla agresif tedavisi, kendi kendilerine iyileşebilecekleri için tartışmalıdır, oysa bir dolgu yapıldıktan sonra eninde sonunda yeniden yapılması gerekecek ve bölge hassas bir bölge olarak hizmet edecektir.
Genel olarak erken tedavi, kapsamlı çürüme tedavisinden daha hızlı ve daha ucuzdur. Bazı durumlarda tedavi sırasında veya sonrasında ağrıyı gidermek veya tedavi sırasında kaygıyı azaltmak için lokal anestezikler, nitröz oksit ya da diğer reçeteli ilaçlar gerekebilir. Bir dişten büyük miktarda çürümüş malzemeyi çıkarmak için bir diş el aleti (“matkap”) kullanılır. Çürümeyi dikkatli bir şekilde gidermek için kullanılan bir dişçilik aleti olan kaşık, bazen dentindeki çürük pulpaya yaklaştığında kullanılır. Bazı diş hekimleri diş çürüğünü geleneksel diş matkabı yerine lazer kullanarak giderir.
Restoratif materyaller arasında dental amalgam, kompozit reçine, cam iyonomer siman, porselen ve altın bulunur. Kompozit reçine ve porselen, hastanın doğal dişlerinin rengine uyacak şekilde yapılabilir ve bu nedenle estetik söz konusu olduğunda daha sık kullanılır. Kompozit restorasyonlar, diş amalgamı ve altın kadar güçlü değildir; bazı diş hekimleri, ikincisini çiğneme kuvvetlerinin büyük olduğu arka bölgeler için tavsiye edilen tek restorasyon olarak kabul eder. Çürük çok geniş olduğunda, dişin içine restoratif bir materyalin yerleştirilmesine izin verecek kadar yeterli diş yapısı kalmayabilir. Bu nedenle, bir taç gerekebilir. Bu restorasyon bir kapağa benzer görünür ve dişin doğal kronunun geri kalanı üzerine takılır. Kronlar genellikle altından, porselenden veya metale kaynaşmış porselenden yapılır.
Çocuklarda Diş Çürüğü Tedavisi
Çocuklar için, dişin üzerine yerleştirmek üzere önceden şekillendirilmiş kronlar mevcuttur. Bunlar genellikle metalden yapılır (genellikle paslanmaz çeliktir ancak giderek daha fazla estetik malzeme vardır). Geleneksel olarak dişler, taca yer açmak için tıraş edilir, ancak daha yakın zamanlarda, paslanmaz çelik kuronlar dişin içindeki çürümeyi kapatmak ve ilerlemesini durdurmak için kullanılmıştır. Bu Hall Tekniği olarak bilinir ve çürümedeki bakterileri besinlerden mahrum bırakarak ve çevrelerini onlar için daha az elverişli hale getirerek çalışır. Çocuklarda çürümeyi yönetmek için minimal invaziv bir yöntemdir ve ağızda lokal anestezik enjeksiyonları gerektirmez.
Bazı durumlarda, bir dişin restorasyonu için endodontik tedavi gerekli olabilir. “Kök kanalı” olarak da bilinen endodontik tedavi, bir dişteki pulpanın çürümeye neden olan bakterilerin neden olduğu enfeksiyondan veya travmadan ölmesi durumunda önerilir. Kanal tedavisinde, dişin sinir ve damar dokularını içeren pulpası, dişin çürümüş kısımları ile birlikte çıkarılır. Kanallar, onları temizlemek ve şekillendirmek için endodontik eğelerle donatılır ve daha sonra genellikle güta perka adı verilen kauçuk benzeri bir malzeme ile doldurulur. Diş doldurulur ve bir kuron yerleştirilebilir. Kanal tedavisi tamamlandıktan sonra diş canlı dokudan yoksun olduğu için cansızdır.
Çekim, diş çürüğü tedavisi olarak da kullanılabilir. Çürük dişin çıkarılması, dişi etkili bir şekilde eski haline getirmek için diş çürüme sürecinden çok uzaktaysa gerçekleştirilir. Bazen dişin karşı dişi yoksa veya yirmilik dişlerde olduğu gibi muhtemelen gelecekte daha fazla soruna neden olacaksa çekimler düşünülür. Çekimler, dişi restore etme masrafına veya zorluğuna katlanamayan veya bunu yapmak istemeyen kişiler tarafından da tercih edilebilir.
Ön Dişlerin Çürümesi
Kişileri kozmetik açıdan oldukça rahatsız eden ve komşu dişlerin sağlığını tehdit eden ön dişlerin çürümesi durumu, mutlaka tedavi edilmesi gereken sorunlardan biridir. Ön dişlerin bakımı arka taraftaki dişlere göre daha kolaydır. Fakat buna rağmen bazı hastalarda ön dişlerde çürük olduğu gözlemlenmektedir. Bu durum hastanın günlük hayatını olumsuz yönde etkiler. İletişim kurarken ön dişlerimiz meydandadır. Kişinin sağlık ve estetik açıdan sorun yaşamaması adına, ön diş çürükleri müdahale gerektirir.
Genç Yaşta Diş Çürümesi
Günümüzde diş ve diş eti hastalıkların yaygınlaştığını görüyoruz. Bunun nedenleri arasında; bazı yeme ve içme alışkanlıkları, sağlıksız yaşam tarzı, sigara/alkol tüketimi gibi faktörleri sıralayabiliriz. Genç yaşta diş çürümesinin en bilinen nedeni yeterli ağız bakımının sağlanmamasıdır. Genç yaşta diş çürümesi görüldüğünde mutlaka bir diş hekimi kontrolü önerilmektedir. Diş kaybının erken yaşta yaşanmaması adına diş hekiminizin kontrolü altında olmanız gerekir.
Diş Sağlığı İçin Tavsiyeler
Ağız sağlığı günlük yaşantımızı etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Güzel gülümseme, sağlıklı ve öz güvenli iletişim estetik önem arz ederken; diş ve diş etlerinin yapısının bozulmaması ise sağlık açısından uyarıcıdır. Diş sağlığımızı ilk günkü gibi korumak sanıldığı kadar zor değildir. Ağız hijyenini tam sağladığınız takdirde diş sağlığı için tavsiyeler almaya ihtiyaç duymayacaksınız. Diş sağlığınıza destek olmak için:
- Günde en az 2 kere diş fırçalayın
- Antibakteriyel gargara ile günde 2 kere gargara yapın
- Diş ipi kullanarak diş aranızda biriken yemek artıklarının önüne geçin
- 6 ayda bir diş hekimi kontrolü yaptırın
- Diş hekiminizin önerilerine göre bir yaşam tarzı belirleyin
- Şeker ve nişasta ağırlıklı gıdalardan uzak durun
DT. İdil Çiğdem PEKTAŞ, İmplant, Gülüş Tasarımı, Diş estetiği, Ortodonti, Diş Çürüğü Tedavisi, Kanal Tedavisi, Diş Dolgusu, Zirkonyum, Diş Beyazlatma, Diş Taşı Temizliği, Çocuk Diş Hekimliği, Dudak Dolgusu ve Botoks alanında hizmet vermektedir. Kliniğimizden alacağınız randevu sonrasında ilk muayenenizi olup, muayene sonrası sizlere detaylı bilgi verilmektedir. Muayenehanemizden haftanın 7 günü 10:00 ile 20:00 saatleri arasında randevu alabilirsiniz. Danışmak istediğiniz tüm konularda Diş Hekimi İdil Çiğdem PEKTAŞ tarafından bilgilendirileceksiniz.